Piše: Vladan Dinić
Onomad je jedan ruski ratni jastreb (ima ih i tamo, a ne samo na Zapadu ?!), manje u zbilji, više u šali pripretio jurišnicima raspomaljenog NATO pakta: “ukoliko nastavite da nam pretite komadanjem Rusije, otimanjem našeg Sibira i rasparčavanjem Ruske federacije, možda ćemo morati da, kad već ne priznajete međunarodno pravo (osim samo kad je po Vašoj volji) da PONIŠTIMO ugovor kada smo Vam ustupili poluostrvo Aljaksa i da ga vratimo pod okriljem Ruske federacije?!
Tako su i danas u ruskim pisanijima ostali mitovi, s kojia je “rsuski jastreb svakako upoznat) – da Aljaska nije zauvek izgubljena ii da je moguće osporiti ugovor?! Dakle Aljaska nije prodata, već data u najam na 99 godina…
Zapad, očekivano, nije reagovao na očito ozbiljnu provokaciju, ali i upozorenje nižeg po rangu ruskog vojnika, u Pentagonu, u sedištu NATO alijanse – ipak shvatili olako izrečenu poruku…
I, zaista, priča o tome – kako se (i zašto) tadašnja velika Ruska imperija u vreme cara Alesandra II olako odrekla poluostrva Aljaska, površine 1.717.852 km2 i danas (od 9. aprila 1867. godine (za dolarsku siću – 7.200.000 dolara (ekvivalent vrednosti od 90.750.000 dolara 2005.) prodaju Sjedinjenim Američkim Državama) prebogate Aljaske – intrigira, obično neobaveštenu javnost…i diljem planete kolaju različite priče, poluistine i izmišljotine, koje su često jače od gole istine…
Šarmantna apsolutna neistina: Ruski car je za kockarskim stolom, posle neuspelog blefa, morao Aljaskom da “plati” kartaroški dug i, tako je, poluostvo prešlo u ruke Amerike?!
Prava (neinteresantna, ali stvarna) priča: …Vlada Aleksandra II donela je 1867. godine odluku da proda Aljasku, pravdajući to udaljenošću od centralne Rusije i visokim troškovima, ali pre svega ZBOG STRAHA od Velike Britanije, da će je preoteti… I, kupoprodajni ugovor je sklopljen posle višečasovnog natezanja i pregovora između ruskog izaslanika i tadašnjeg američkog državnog sekretara.
Dogovorena je kupoprodaja za 7,2 miliona dolara. U početku cela Amerika ismevala je “budalaštinu” američkih pregovarača koji su za ogromne pare kupili “led”, ali docnije se ispostavilo se da je to bila jedna od najboljih i najisplativih transakcija i kupovina u istoriji trgovine nekretninama…
Čak, ruski car je tada odlikovao svoga predstavnika u Vašingtonu verujući da je Amerikancima „podvalio“ – prodajući “rog za sveću) – ogromno divlje prostranstvo (veličine dva Teksasa) na kome nema ničega osim snega i leda?! Inače, tako je to u trgovini: uvek neko mora da izgubi, a drugi da – zaradi. Ispostavilo se da su Amerikanci bili pametniji od ruskog cara Aleksandra II…
o Dogovor u vojnoj bazi…
Tačno 18. oktobra 1867. u jednoj vojnoj bazi na istoku Aljaske, spuštena je zastava Carske Rusije, a na jarbol je podignuta zastava SAD, čme je zapečaćen odlazak Aljaske iz ruskog u vlasništvo SAD.
SAD su tada kupile milion i po kvadratnih kilometara, činilo se – potpune divljine po ceni od 5 centa po hektaru, što se kasnije ispostavilo kao jedna od najpametnijih i najkorisnijij transakcija Sjedinjenih država u istoriji.
Vilijam Suard, ondašnji državni sekretar obavio je pregovore o kupovini zemlje, za koju su mnogi smatrali da je zemlja snega i leda, te su dogovor o transakciji zvali “Suardove ludorije”. Međutim, mudrost iskazana ulaganjem u “sneg i led” obznanjena je na užasavanje Rusa i Rusije kada su na Aljasci otkrivene velike zalihe nalazišta nafte, gasa i ruda… Tako je tada Aljaska postala 49. država SAD 1959. godine, a tamošnji stanovnici I danas slave 18. oktobar kao dan Aljaske.
Rusi samo mogu da žale što je nekadašnje odmaralište polarnih medveda, danas nalazište zlata, nafte i gasa…
Ali…Vlada Aleksandra II 1867. odlučila je da proda Aljasku, pravdajući to udaljenošću od centralne Rusije i visokim troškovima?!
Prošlo je 155 godine od kada je, više od 1,5 milion kvadratnih kilometara Aljaske, tada u posedu Ruskog carsta i imperije, prešlo u ruke SAD-a i to za pet centi po hektaru?!
Posle 126 godina vlasništva Rusije, Aljaska je prodata za za 7,2 miliona tadašnjih dolara ili 11 miliona “zlatnih” rubalja i postala dio teritorije SAD.
.
o Zavirimo u istoriju majku svih nauka: Ruska Amerika…
Aljasku je otkrio ruski istraživač Vituns Bering 1741. godine. Prvo naselje su podigli Rusi 1783. na ostrvu Kodiaku. Za vreme vladavine Aleksandra II Rusija se nalazila u velikoj ekonomskoj krizi. Carevo rešenje za taj problem je bila prodaja ove danas regije SAD za 7,2 miliona dolara (danas bi to iznosilo nešto manje od 100 miliona)…
Руска Америка (Русская Америка) bila je deo Ruske imperije na severu Američkog kontinenta između 1733. i 1867. godine, kada je 9. aprila 1867. promenila gazdu.
Prostirala se uglavnom na području današnje Aljaske, ali je privremeno uključivala i druga područja, sve do današnje Kalifornije na jugu.
Ovo područje je formalno priključeno Rusiji 1799. godine, ukazom ruskog cara. Upravni centar Ruske Amerike je bio grad Novoarhangelsk (današnje naselje Sitka na Aljasci). Između 1812. i 1841. godine…
Rusi su kontrolisali utvrđenje Fort Ros u Kaliforniji, a između 1814. i 1817. utvrđenje Fort Elizabet na Navajima… Broj Rusa koji su se doselili u ovu koloniju nije bio velik i na svom vrhuncu je iznosio oko 700. Tokom ovog perioda, Ruska pravoslavna crkva je započela misionarski rad na širenju hrišćanstva među domorocvima, a Rusku crkvu Svetog Nikole u Džonou gradili su Srbi (1893)!
Aljaska je proglašenje za državu SAD (3. januara 1959), Površina 1.717.854 km2 Glavni grad – Džuno, Najveći grad – Enkoridž, Broj stanovnika – 719.231, Gustina naseljenosti , 0,41 st./km
Dakle, Aljaska (Alaska) je država je SAD od 1959. godine i nalazi se u krajnjem severozapadnom delu današnje SAD. Najveća je po površini, 1.518.775 km², sa brojem stanovnika oko 500.000. Premrežena je brojnim planinama i masivima sa aktivnim vulkanima i lednicima. Tu se nalazi i najviši vrh Severne Amerike (Maunt Makinli) visok 6.149 m. Klima Aljaske je hladna i subpolarna, a u primorju umerena kontinentalna i vlažna. Najveća reka je Jukon, a država ima i mnogobrojna jezera.
Rudna bogatstva Aljaske su zlato, srebro, bakar, platina, olovo, ugalj, uranijum i dr.
Glavni stanovnici (Eskimi, Aleuti, starosedeoci, belci i crnci). Eksploatacija nafte zadovoljava skoro jednu četvrtinu potreba SAD. Razvijen je i ribolov (najčešće na lososa i kitove). Ukupna zarada Aljaske od ribolova i eksploatacije rudnih bogatstava iznosi oko 5 milijardi dolara…
Aljaska je 1884. dobila status okruga, 1912. zvanično je proglašena teritorijom SAD, a 1959. ušla je u savez kao 49. država, koja uz Havaje, jedina nije direktno povezana sa teritorijom SAD. Aljaska je od 1942. povezana sa celim američkim kontinentom Aljaskom saobraćajnicom koji je deo Interameričkog auto-puta, dugog 27.000 km. Starosedeoci (Indijanci, Eskimi i Aleuti) su se opirali ugovoru (državljanstvo SAD su dobili tek 1924. godine), a Vašington je 1971. godine doneo rešenje po kom su domoroci dobili vlasništvo nad oko 11% teritorije i deo u energetskim naftnim korporacijama.
o Poreklo imena ALJASKA
Ime „Aljaska“ dobila je u vreme ruskog carovanja, kada se pominjala kao poluostrvo. Razvilo se iz reči alaxsxaq, što doslovno znači: „objekat prema kome je akcija mora biti usmerena“. Takođe je poznata kao “Alyeska”, odnosno „Velika Zemlja“, reč izvedena iz istog korena.
Aljaska se na kopnu graniči samo sa Kanadom (teritorijom Jukon i pokrajinom Britanska Kolumbija). Na zapadu je Beningovo more i Beringov moreuz dele od Ruskog dalekog istoka, na jugu izlazi na Tihi okean i Aljaski zaliv, a na severu izlazi na Boforovo more i Severni ledeni okean. Nalazi ze na severozapadnom delu Severne Amerike.
o Na Aljasci ima i područja “iznad nule”, ali i onih sa −62°C.!
Klima jugoistočne Aljaske je umerena okeanska u južnom delu i subarktička okeanska u severnim delovima. Jugoistočni deo Aljaske je ujedno i najvlažniji i najtopliji deo države, i skoro jedini deo gde je prosečna najviša dnevna temperatura iznad nule.
Klima Enkoridža i klima u južnom delu centralne Aljaske je prilično blaga za tu oblast, uglavnom zbog njene izloženosti moru. Iako ova regija prima manje kišnih padavina od jugoistočne Aljaske, prima više snežnih padavina, i dani su obično vedriji. Klima ovih oblasti je subarktička.
Klima zapadne Aljaske je većinom uslovljena uticajem Beringovog mora. To je subarktička okeanska klima na jugozapadu, i kontinentalna subarktička klima na daljem severu ove oblasti.
U unutrašnjosti Aljaske klima je subarktička. Neke od najviših i najnižih temperatura pojavljuju se u oblasti oko Farbanksa. Leti temperature dostižu i do 30°C, dok zimi padaju do −51°C. Padavine su priličnop retke, ali ono što padne zimi zadrži se tokom celog godišnjeg doba.
Najviša i najniža temperatura su izmerene u unutrašnjosti Aljaske. Najviša temperatura koja iznosi 38°C izmerena je u Fort Jukonu 27. juna 1915. Najniža temperatura izmerena je u Prospekt Kriku 23. januara1971. i iznosila je −62°C.
Flora i fauna
Na Aljasci su razvijeni brojni ekosistemi od livada, planina, i tundra do gustih šuma, u kojima dominiraju sitkanska smrča, zapadni hemelok, tamarak, bela breza, i crveni kedar. Neke od domaćih vrsta biljaka su Aquilegia formosa, Menziesia ferruginea, Myosotis alpestris, Mimulus guttatus, Vaccinium alaskaense, i Matteuccia struthiopteris.
Mnoge vrste životinja koje su smatrane ugroženim u Aljasci su uobičajene. Najpoznatije vrste sisara koje naseljavaju Aljasku su mrki medved, beli medved, bizon, kojot, dabar, ris i sivi vuk.
Od ptica su zastupljeni pufin, prerijski soko, beloglavi orao, i više vrsta vrabaca. Karakteristične vrste riba su srebrni losos, kraljevski losos i štuka.
Foto: Pixabay
