Piše: Gradiša Katić
Među novinarima, intelektualcima, istoričarima, pa čak i profesorima na Fakultetu političkih nauka koji predaju stručne predmete iz novinarstva ustaljeno je mišljenje da je prvi srpski novinar Dimitrije Davidović. Na sreću po srpsko novinarstvo ovaj podatak nije tačan, i srpsko novinarstvo je znatno starije od perioda Davidovića i Kneza Miloša.
Naime, kada se Davidović rodio – prvi srpski novinar je već pet godina bio mrtav. Ako krenemo tragom naše prošlosti doći ćemo do imena Zaharija Orfelina. Ovu, po svemu renesansnu srpsku ličnost najveći broj ljubitelja knjige pamti po njegovom maestralnom romanu “Petar Veliki”! Reč je o najpoznatijem književniku prvog perioda srpske književnosti XVIII veka. Prvim prosvetiteljem, Dositejevim pretečom! Istoričarem! Ali Zaharije Orfelin je I prvi srpski žurnalist!
Mađar Aleksij Horanji bio je prvi Orfelinov biograf, napisao je o njemu knjigu “Memoria”. Horanji je zabeležio da je prvi “Slaveno-serbski Magazin” izdao i uredio Zaharije Orfelin. Ovaj prvi srpski Magazin štampan je u Veneciji 1768. godine. Taj prvi broj danas se čuva u Muzeju Vuka i Dositeja u Beogradu. To što više nije sačuvan ni jedan broj “Slaveno-serbskog Magazina”, ne znači da nije ni izašao još koji broj.
Davidović nije ni srpski žurnalist broj 2! To mesto pripada Georgiju Magaraševiću, izdavaču i uredniku drugog po redu srpskog časopisa – “Srpski Letopisi”, zapisao je Aleksij Horanji.
O smrti prvog srpskog žurnaliste u dnevnom listu Politika, novembra 1968. piše i Svetislav Šumarević.
Kada je prvi srpski novinar Zaharije Orfelin umro, Arhimandrit i prvi srpski istoričar Jovan Rajić zapisao je u svom dnevniku: “1785. 19. januara umre ljubezni moj brat Zaharije Orfelin v Novom-Sadje na Episkopskom majurje prebedno”.
Drugi zapis o smrti prvog srpskog novinara unet je i u protokol umrlih Hrama Preteče Jovana u Novom Sadu. Ovaj Hram je porušen pre više od 100 godina
Dimitrije Davidović (23. oktobar 1789, Zemun, Habzburška monarhija – 6. april 1838, Smederevo, Kneževina Srbija, deo Osmanskog carstva) bio je pionir srpskog novinarstva, publicista, političar i diplomata. Svakako mnogo ozbiljniji I posvećeniji u odnosu na prvu dvojicu.
U Beč je otišao da bi studirao medicinu, ali ubrzo je napustio studije da bi zajedno sa Dimitrijem Frušićem pokrenuo Novine serbske 1813. godine. List je izlazio do 1821. godine i imao je veliki značaj u ranom razvoju srpskog novinarstva. Takođe, sarađujući sa istaknutim srpskim književnicima s početka 19. veka, Davidović je imao istaknutu ulogu u kulturnom životu Srba u Beču i uopšte u Habzburškoj monarhiji.
Davidović je u Beču pokrenuo i književni list Zabavnik. Pritisnut finansijskim problemima i umešan u trvenja oko unijaćenja dalmatinskih Srba, Davidović je 1821. godine prešao u Srbiju. Tu je stupio u službu kneza Miloša Obrenovića gde je ubrzo postao knežev sekretar i sa tim zvanjem je obavljao različite funkcije. Najznačajniji period njegove delatnosti bio je između 1830. i 1835. godine kada je kao diplomata u Carigradu radio na rešenju pitanja srpske autonomije. Godine 1834. postao je popečitelj a nakon pokretanja Novina srbskih 1834. godine i njihov urednik. Takođe je obnovio i periodičnu književnu publikaciju Zabavnik.
Davidović je izradio Sretenjski ustav koji je nastao pod uticajem različitih činilaca, i koji je bio veoma liberalan u ondašnjoj evropskoj politici. Knez Miloš je pod pritiskom Rusije, Osmanskog carstva i Austrije morao da suspenduje i ukine ustav. Davidović je ubrzo bio smenjen sa svih državnih položaja. Poslednje godine života uglavnom je proveo u Smederevu gde je i umro 1838. godine.
