Od 1.302 mala naselja, u kojima živi manje od 100 stanovnika, dve trećine njih – 819 je u južnoj i istočnoj Srbiji, a najviše ih je u Pčinjskoj oblasti – 208 i Topličkoj – 164. Prema podacima Popisa 2022. godine čak 16 sela na jugu zemlje nema ni jednog stanovnika, dok je isto toliko mesta sa samo jednim žiteljem.
Da se sa juga i istoka sve više ljudi iseljava, a mala mesta “prazne” i “gase” pokazuju i rezultati Popisa objavljeni u publikaciji “Stanovništvo u malim naseljima” Republičkog zavoda za statistiku.
Tako u Beogradskom regionu nema nijednog naselja sa manje od 100 žitelja, dok je najveći broj njih u Pčinjskom, Topličkom, Pirotskom, Raškom i Jablaničkom okrugu.
U analizi udela malih naselja u ukupnom broju naselja po opštinama/gradovima, posebno se ističe Crna Trava, u kojoj su 22 od ukupno 25 naselja (88%) klasifikovana kao populaciono mala. Slično se primećuje i u opštinama Kuršumlija, Dimitrovgrad i Trgovište, gde više od 80% naselja ima 100 i manje stanovnika – navodi se u publikaciji.
Mesta sa manje od 20 žitelja najviše ima na teritoriji Kuršumlije (36), Prokuplja (34), Dimitrovgrada (27), Novog Pazara (27) i Sjenice (19 naselja).
Jedan od najozbiljnijih pokazatelja demografske krize u naseobinskom sistemu Republike Srbije predstavljaju takozvane polupustoši, odnosno naselja sa 10 i manje stanovnika. Najviše ih je u Regionu Južne i Istočne Srbije – ističe se u publikaciji.
Na osnovu podataka Popisa iz 2022. godine, 21 naselje u Srbiji ima po jednog stanovnika, od kojih su 16 na jugu – Mrkovica (Leskovac), Leskovica (Babušnica), Donja Glama (Bela Palanka), Bilo, Boljev Dol i Petačinci (Dimitrovgrad), Velika Lukanja (Pirot), Gumerište i Ćurkovica (Vranje), Korbul (Vranjska Banja); Rajčevce (Trgovište), Žalica i Parada (Kuršumlija) i Donja Bejašnica, Pestiš i Široke Njive (Prokuplje).
Popis je registrovao i 24 demografski ugašena naselja, od kojih je 16 u opštinama na jugu zemlje, gde je Pčinjska oblast najizraženiji primer, sa pet naselja – Negovac (Bujanovac), Čestelin (Vranje), Gare (Preševo), Kolunica (Surdulica) i Dumbija (Trgovište).
U Pirotskoj oblasti četiri mesta nema stalne stanovnike – Verzar i Prača u opštini Dimitrovgrad, Gornji Rinj (Bela Palanka) i Basara (Pirot). U Jablaničkoj oblasti to su naselja Javorje (Vlasotince), Vilje Kolo (Leskovac) i Ostrozub (Crna Trava), dok su u Topličkoj oblasti ugašena naselja Rgaje (Prokuplje), Tačevac i Vukojevac (Kuršumlija), a u Nišavskoj oblasti registrovano je samo jedno ugašeno naselje – Golešnica (opština Aleksinac).
Na području Prokuplja 34 mesta nema decu mlađu od 15 godina
Zaključak u publikaciji Zavoda za statistiku je i da je sve više malih naselja u kojima nema dece mlađe od 15 godina. Najviše njih je u Knjaževcu (39), Prokuplju (34), Kuršumliji (31) i Dimitrovgradu (30).
Uglavnom, pokazuju podaci, u mestima sa manje od 100 meštana žive stariji. Prosečna starost u malim naseljima na jugu i istoku je 57 godina, a ona koja su u pograničnim krajevima imaju izuzetno veliku starost stanovništa.
Neki od ekstremnih primera uključuju naselja kao što su Banski Dol (Dimitrovgrad); Aldina Reka i Dejanovac (Knjaževac); Planinica i Mirkovci (Pirot); Rajčevce (Trgovište); Rakov Dol (Babušnica) i Gumerište (Vranje), gde prosečna starost stanovništva premašuje čak 80 godina, a u nekim slučajevima dostiže i 87,5 godina – ističe se u publikaciji.
Rezultati demografskih trendova, kako se navodi, ukazuju na to da će do 2052. godine još oko 40 naselja ostati bez stanovnika, a ukoliko se trendovi nastave, do kraja 21. veka, broj ugašenih naselja mogao bi preći 1.000, što predstavlja četvrtinu ukupnog broja naselja u Srbiji.
Izvor: Južne vesti
Foto: Aleksandar Kostić
