Danilo Kiš je jedan od najznačajnijih pisaca koji je ikada rođen na ovim prostorima.

Iako su napisana u nekom drugom vremenu i o nekom drugom vremenu, njegova dela i dan danas ne gube na aktuelnosti, nego naprotiv, čitajući ih pronalazimo i previše „poznatih“ situacija, kroz koje i sada prolazimo.

Kiš je rođen u Subotici 1935. godine u radničkoj porodici. Osnovnu školu završio je u Mađarskoj. Krajem Drugog svetskog rata otac mu je uhapšen i kao Jevrejin i odveden u Aušvic, gde je i ubijen.

Kišova porodica je nakon toga odvedena u Cetinje, majčino rodno mesto, gde je Kiš krenuo u gimnaziju. Nakon mature upisao je Filozofski fakultet u Beogradu,. Tu je diplomirao opštu književnost i to kao prvi diplomant na tom tek formiranom fakultetu.

Kiš je kasnije radio kao prevodilac s mađarskog i francuskog jezika. Bio je profesionalni pisac i vodio je međunarodnu saradnju Udruženja književnika Srbije. Osim toga, radio je kao lektor srpsko-hrvaskog jezika u Francuskoj. 1988. godine postao je dopisni član Srpske akademije nauke i umetnosti, kao književnik živeo je u Beogradu i Parizu.

U književnosti je Kiš poznat po svojim kratkim pričama i romanima, s time da su mu zbirke priča često tematski objedinjene pa se čini kao da su roman sastavljen od naslovljenih poglavlja. Takve su njegove zbirke “Rani jadi” i “Peščanik”.

Dok je radio na Univerzitetu u Bordou nastala je knjiga „Grobnica za Borisa Davidoviča“. Ovo delo uzburkalo je književnu kritiku i podijelilo čitalačku publiku na one koji su ga hvalili i one koji su ga smatrali plagijatorom. Danilo je pokušao da objasni suštinu knjige u polemici „Čas anatomije“. Posle toga se, razočaran, odlučio na dobrovoljno izgnanstvo.„Grobnica za Borisa Davidoviča“ danas je jedan od najvećih srpskih romana.

Кiš se vratio u Francusku i u tom periodu nastaju njegova djela „Noć i magla“, „Homo poetikus“ i „Enciklopedija mrtvih“. Evocirajući uspomene, pisao je o porodici Sam, napisao je porodičnu hroniku koja prati život nekoliko generacija. Bio je opsjednut iskustvima iz djetinjstva, užasima Holokausta, nestankom oca Jevrejina, uspomenama na teško ratno djetinjstvo.

Kiš je napisao dva kratka romana “Mansardu” i “Psalam 44”, dok je najveći uspeh među čitaocima doživeo njegov roman “Bašta, pepeo”.

Druga njegova dela su “Enciklopedija mrtvih”, “Čas anatomije”, “Homo poeticus” i “Noć i magla”, a posmrtno su mu objavljene knjige “Život”, “Gorki talas iskustva”, “Pjesme i pripjevi”, “Lauta i ožiljci” te “Literatura”.

Za svoja književna djela Kiš je dobio niz nagrada i priznanja, među kojima su najznačajniji NIN-ova nagrada za njegov roman “Peščanik”, koju je dobio 1972. godine i Nagrada Ivan Goran Kovačić koju je 1977. dobio za zbirku pripovjedaka “Grobnica za Borisa Davidoviča”.

Danilo Кiš je uveo samosvojan stil u srpsku književnost – dokumentarno-poetski pravac u kojem je miješao istorijske i biografske fakte sa imaginacijom.Veliki broj srpskih književnika, kao i pisaca na prostoru bivše Jugoslavije i danas piše pod uticajem Кišovog stila i njegovog poimanja književnosti.

Danilo Kiš umro je u Parizu 1989. godine od raka pluća, a pokopan je Beogradu.

Izvor: Serbian Times

Foto: Wikimedia Creative Commons