Da li se Vaseljenski patrijarh Vartolomej ponaša kao papa, ili po zadatku rastura pravoslavlje: „MAKEDONSKA CRKVA NIJE PROGLAŠENA SAMOSTALNOM, VEĆ JE SAMO OHRIDSKA ARHIEPISKOPIJA DOBILA UTOKEFALNOST!“

Priredio:

Vladan Dinić

 

Posle “ukrajinskog scenarija” vaseljenskog Patrijarha Vartolomeja o iznenadnom “priznavanju” nepriznate Makedonske pravoslavne crkve (MPC) i trenutne euforije došlo do razočarenja i otrežnjena među makedonskim vernicima?!

Nenadano priznanje “iz čista mira” pravoslavne verske zajednice u Severnoj Makedoniji od Vaseljenske patrijaršije nekanonsko je mešanje u jurisdikciju autokefalne SPC i gest koji potvrđuje da Patrijaršija na Bosforu i dalje stoji na stanovištu po kome je 2018. izazvala ukrajinski crkveni presedan i trajno poremetila drevni poredak među crkvama.

Dakle, Vaseljenska patrijaršija priznala je crkvu Severne Makedonije za kanonsku čime je nastavila trend započet 2018. godine kad je, uz oštro protivljenje Ruske pravoslavne crkve, priznala Ukrajinsku pravoslavnu crkvu.

Sinod Vaseljenske patrijaršije (9.maja), kojim je predsedavao vaseljenski patrijarh Vartolomej, odlučio je da Makedonska pravoslavna crkva ubuduće nosi naziv Ohridska arhiepiskopija, te da joj se priznaje jerarhija predvođena arhiepiskopom Stefanom “za kanonsku i validnu u celom pravoslavnom svetu”, i time “uspostavlja kanonsko i liturgijsko jedinstvo sa njom”.

Ali, pomenuto otrežnjenje među vernicvima u Severnoj Makedoniji nije nastalo zbog oštre reakcije u Ruskoj pravoslavnoj crkvi (RPC), ili reakciji SPC i SINODA, već zbog moguće reakcije iz – Bugarske?!

– Makedonska pravoslavna crkva nije proglašena samostalnom, več je samo Ohridska arhiepiskopija dobila autokefalnost, kaže Ivona Talevska, novinar, stručnjak za verska pitanja i predsednica Makedonske asocijacije novinara. – Vest da je Makedonska pravoslavna crkva dobila samostalnost nije tačna, jer je nepotpuna, kaže Talevska.

– Treba napomenuti da je vest da je Vaseljenska crkva priznala makedonsku kao ravnopravnu drugim pravoslavnim crkvama u prvom trenutku primljena euforično u Severnoj Makedoniji. Naime, Makedonska pravoslavna crkva je svoju samostalnost proglasila pre 55 godina. Međutim, do danas niko nije priznao njenu samostalnost jer se takva odluka očekivala od crkve-majke, odnosno Srpske pravoslavne crkve – kaže Talevska.

– Vaseljenski savez je prihvatio Ohridsku arhiepiskopiju kao crkvu Makedonaca ravnopravnu drugima, ali to ne znači i autokefalnost, odnosno samostalnost Makedonske pravoslavne crkve prema crkvenim zakonima. Vest je prvo objavila Makedonska državna informativna agencija. Međutim, namerno ili slučajno, prećutali su jedan bitan detalj iz saopštenja Vaseljenske patrijaršije, a to je da se Ohridska arhiepiskopija ne sme služiti niti povezivati sa imenom ili nazivom Makedonija ili makedonski ni u jednom slučaju. To bitno menja razloge za prvobitnu euforiju zbog informacije, koja očigledno nije bila potpuna – ističe Talevska.

Čitava priča ima veliku pozadinu u koju je umešana i Bugarska…

– Posle ovoga je jasno da nema samostalnosti bez prihvatanja od Srpske pravoslavne crkve. Međutim, ako je ova euforija, pa razočaranje makedonskih vernika donekle razumljiva, ova odluka Vaseljenske patrijaršije ima veliku upotrebnu vrednost u borbi Makedonaca PROTIV bugarskog ultimatuma.

Naime, Bugarska i dalje zahteva da se Makedonci odreknu svoje istorije i da priznaju da nemaju istorijski identitet, već da, kako Bugari traže, priznaju da su stvoreni odlukom Srba i Tita 1945. godine – dodaje Talevska. – Ukoliko Makedonija ne prihvati ovaj ultimatum, Bugarska preti vetom na pristup Severne Makedonije EU, čak i vraćanje na početak pristupnih pregovora za članstvo u EU: jer, prihvatanje Ohridske arhiepiskopije od Vaseljenske patrijaršije je faktor koji bi mogao da potvrdi postojanje makedonskog identiteta još u srednjem veku kada je Ohridska arhiepiskopija i osnovana. To Bugarima izbacuje tvrdnje o Makedoncima kao novonastaloj naciji – zaključuje novinarka.

Istina, Sinod Vaseljenske patrijaršije je odlučio i da se iz upotrebe isključuje termin “makedonska crkva”, kao i sve izvedenice reči “Makedonija”. Navodi se da je Vaseljenska patrijaršija i dalje zainteresovana za napredak crkvenog entiteta u Ohridu, kao i za napredak i poboljšanje odnosa između novoproglašene Ohridske arhiepiskopije i Srpske pravoslavne crkve?!

 

Dimitar Kovačevski, premijer Severne Makedonije zahvalio je vaseljenskom patrijaru Vartolomeju za priznavanje tzv. makedonske pravoslavne crkve za Ohridsku arhiepiskopiju ocenivši to „velikim delom” i „brigom za pravoslavni narod”.

„Vaseljenska patrijaršija je ovim činom potvrdila da stoji na svojoj istorijskoj misiji i odgovornosti”, naveo je Kovačevski na svom fejsbuk profilu. – Iako ovim aktom konačni status i ime nisu rešeni, najvažniji korak je načinjen!

– Sada je naša pravoslavna crkva u zajednici sa svim pravoslavnim crkvama, a ovaj dan je istorijski dan posle sedam decenija potpune izolacije i ovom odlukom ulazimo u pravoslavnu porodicu svih pomesnih crkava: „Odluka Vaseljenske patrijaršije koja nas priznaje za Ohridsku arhiepiskopiju znači priznavanje kontinuiteta koji naša istorijska crkva ima sa drevnom Ohridskom Arhiepiskopijom”…

 

Ipak, Odluka Vaseljenske patrijaršije je izazvala šok: Posle 55 godina raskola u donedavno Makdeoniji (danas Severnoj Makedoniji) – crkvenog spora koji je nastao 1967. posle navodnog nasilnog komunističkog otimanja imovine SPC u tadašnjoj jugoslovenskoj republici, vaseljenski patrijarh Vartolomej je preko noći odlučio da prizna „makedonsku crkvu“ pod formom „Ohridske arhiepiskopije“.

Ovaj potez sinoda Vaseljenske patrijaršije na čijem čelu se nalazi patrijarh Vartolomej je učinio jedan samovoljan potez priznavajući pravoslavnu Crkvu Severne Makedonije. Iako nisu dobili tomos samostalnosti (autokefalnosti) koju svaka pravoslavna crkva dobija kada je priznata, ipak po saopštenju Sinoda priznati su kao „braća koja više nisu u raskolu sa pravoslavnima.“

Igor Jakimčuk, sekretar Odeljenja za spoljne crkvene veze Moskovske patrijaršije, izjavio je da RPC priznaje isključiva kanonska prava SPC u Severnoj Makedoniji.

Milutin Stančić, iz Srpskog kulturno-informativnog centra Spona iz Skoplja, ocenjuje da je odluka Vaseljenske patrijaršije “dugo pripreman proces” koji “ne rešava i ne zaceljuje raskol”.

– Posle “ukrajinskog scenarija”, kad je priznata Ukrajinska pravoslavna crkva, i politički vrh u Severnoj Makedoniji je očekivao isto. Ali ovom odlukom o kanonskom priznanju dugogodišnji problem se ne rešava, niti se na ovaj način raskol zaceljuje. Na ovaj način je samo još više produbljen razdor – ističe Stančić i dodaje da je vladajuća garnitura u Severnoj Makedoniji odluku Vaseljenske patrijaršije predstavila kao uspeh svoje spoljne politike.

Međutim, naš sagovornik smatra da Makedonska pravoslavna crkva želi samostalnost, a ne crkvenost:

– Pritom, Niškim sporazumom iz 2002, SPC je nudila da se zadrži naziv “makedonski” što su tada odbili.

Protođakon dr Ljubomir Ranković, osnivač i urednik portala pravoslavne kulture i duhovnosti “Svečovek”, kaže da je Vaseljenska patrijaršija ovakvom odlukom prekršila dogovor koji je još pre 100 godina postigla sa Srpskom pravoslavnom crkvom.

– Ovo je tužan dan za pravoslavlje. Neki potezi koje u poslednje vreme povlači carigradski patrijarh vrlo zabrinjivaju jer ne poštuju osnovna načela pravoslavlja – sabornost. Očigledno je da se pod političkim pritiskom, besprizorno ruši ustanovljeni kanonski poredak – naglašava dr Ranković.

Podseća i da su ugovorom između Vaseljenske i Srpske patrijaršije 1920. sve eparhije na teritoriji Makedonije postale deo SPC.

Uveren i da će SPC na mudar način odgovoriti ovom izazovu:

– Uveren sam da će sve naše vladike na čelu s patrijarhom Porfirijem, koji se pokazao kao čovek dijaloga, pokazati onu mudrost koja je sada potrebna da bi se zaštitilo pravoslavlje u celini.

I Predrag Đokić, verski analitičar, komentarisao je odluku vaseljenskog patrijarha Vartolomeja da preko noći prizna „makedonsku pravoslavnu crkvu“:

– Može se reći da je odluka Carigrada u Skoplju prihvaćena kao “danajski darovi” po onoj Vergilijevoj “Čuvaj se Danajaca (Grka) i kad darove nose”.

Dr Ljubomir Ranković je uveren da makedonski narod i sveštenstvo nisu zadovoljni odlukom Vaseljenske patrijaršije i da je moguće da je neće ni prihvatiti.

– Taj nesrećni makedonski narod je razapet ambicijama Bugara sa istoka, Grka sa juga i Albanaca sa zapada. Uveren sam da će tek sada uvideti da je jedina koja se prema njima ponašala najbratskije i najmaterinskije bila SPC. Upravo od svoje Majke crkve oni mogu nešto da dobiju. Zato je i moja poruka da ne žure sa odlukama, da ne brzaju, da ne traže preko hleba pogaču – poručuje dr Ranković.

Ruska Pravoslavna Crkva je doživela sličnu situaciju kada je patrijarh Vartolomej priznao ukrajinsku crkvu u oktobru 2018. godine, nakon čega je ruski patrijarh Kiril prekinuo sve odnose sa svojim grčkim kolegom.

Tada je patrijarh Kiril naglasio da ovo „narušava jedinstvo pravoslavnog sveta“.

Za mnoge je odluka o crkvenom priznanju organizacije koja sebe naziva „Makedonska pravoslavna crkva“, uprkos višestrukim upozorenjima na ovakav rasplet – iznenađenje.

U delovima saopštenja carigradskog Sinoda, mnogi su primetili i da zagovornici autokefalnosti MPC, naoko kontradiktorno, nisu uspeli u svom naumu. Jer Crkva u Skoplju ni u ovoj podeli karata, u kojoj je stekla načelno priznanje, nije uspela da se domogne onoga do čega joj je najviše stalo – tomosa o autokefalnosti.

Formalni akt priznanja nije dobila, ali je zato izgubila ime – sadašnju „Makedonsku pravoslavnu crkvu“ Carigrad ubuduće vidi pod nazivom „Ohridska arhiepiskopija“.

Organizacija koja se koliko do juče nazivala Makedonskom crkvom, koju predvodi samozvani arhiepiskop Stefan, Carigradu se zahvaljuje i najavljuje nastavak prekinutog dijaloga sa SPC.

Istoričar Aleksandar Raković kaže da je odluka Carigrada o priznanju tzv. crkve Severne Makedonije samovoljan i lukav potez učinjen u momentu kada su SPC i MPC bile blizu zajedničkog rešenja o statusu makedonske crkve.

– Ova isključivo politička odluka ne menja stav SPC da je makedonska jerarhija i dalje u njenom okrilju. Carigrad je MPC uveo u kanonski poredak pod imenom „Crkva Ohrida“, ali nisu dirali u teritorijalni okvir SPC. Makedonci su ovom odlukom malo toga dobili. Ovaj potez carigradskog patrijarha, umesto da leči stanje u Makedoniji, dodatno proizvodi nove probleme – kaže Raković.

o ISTOČNI PAPA U CARIGRADU

Odluka Vartolomeja – „prvog patrijarha po časti“ u pravoslavlju za profesora Pravnog fakulteta u Kragujevcu Zorana Čvorovića je – katastrofalna. Njom se, kako kaže, prejudicira konačni status Crkve u Makedoniji.

– Samo Srpska crkva ima pravo da dodeli autokefalnost nekom svom organizacionom delu. Vartolomej je razbojnički upao na njenu kanonsku teritoriju, a raskolnike u Makedoniji proglasio je za kanonsku crkvu, pozivajući se na navodno pravo da bude poslednja žalbena, apelaciona instanca u pravoslavlju, sa pravom da preispituje odluke pomesnih crkava – kaže Čvorović i napiminje da je očigledno da Vartolomej za sebe želi položaj „istočnog pape“.

o DALI PRIZNANJE, UZELI EPARHIJE

Čini se da će Makedonci imati više štete nego koristi od Vartolomejevog „priznanja“ jeste i tumačenje po kome je buduća „Ohridska arhiepiskopija“ ostala bez svojih eparhija u inostranstvu?!

– Iza ove političke odluke krije se težnja Carigrada da se pita za sve, ali realnost je da se o svemu pita SPC. Makedonski episkopi moraju sami da vide šta će sa činjenicom da su im oduzete eparhije koje broje nekoliko stotina hiljada vernika. Što se Carigrada tiče, MPC u rasejanju više ne postoji!

Kad god Vaseljenski patrijarh Vartolomej kaže da će svojom odlukom da zaleči rane raskola, tlo pomalo počne da podrhtava. A upravo to je učinio u prošli ponedeljak

Iznenađujuća vest koja je u ponedeljak (9. maj) osvanula, prvo na grčkom sajtu koji se bavi crkvenim pitanjima, a zatim i na zvaničnom sajtu Carigradske patrijaršije u kojoj se kaže sledeće: nakon molbi Crkve i države u Severnoj Makedoniji upućenoj Majci Crkvi (Carigrad), vaseljenski patrijarh prihvata u evharistijsku zajednicu „jerarhiju, sveštenstvo i narod Crkve pod arhiepiskopom Stefanom“ i time leči ranu raskola; zatim, na Crkvi Srbije je da reši administrativna pitanja između nje i Crkve u Severnoj Makedoniji, kako nalažu kanoni i crkvena tradicija; kao ime Crkve priznaje se „Ohrid“, isključuje se termin Makedonija ili bilo koja izvedenice od te reči, a jurisdikcija obuhvata isključivo teritoriju Severne Makedonije.

Drugim rečima – nema ni M  od makedonskog imena i ništa od dijaspore u ovom trenutku. A dijaspora je, kako znamo, često veoma vezana za svoju nacionalnu Crkvu.

Šta još to znači? Sama odluka ne predstavlja davanje tomosa (ukaz o autokefalnosti) – kojim bi se sve uredilo, od imena do statusa, već, za deo pravoslavnih koji će priznati odluku vaseljenskog patrijarha, MPC – OA više nije u raskolu.

U utorak se oglasio i drugi akter. Sinod MPC – OA: uz  duboku zahvalnost Vaseljenskom patrijarhu Vartolomeju za donetu odluku, u  saopštenju piše i da nastavljaju razgovore sa SPC, kako je Carigradska patrijaršija i preporučila, sve do uređivanja svog konačnog statusa?!

Srpska pravoslavna crkva nije izdala saopštenje, a kako saznajemo – čeka se majsko zasedanje najvišeg crkvenog tela – Svetog arhijerejskog sabora kako bi se vladike zajednički obratile javnosti.

Sad  se spekuliše: da li je saopštenje patrijarha Vartolomeja bilo samo preuranjeno ili je, što bi bilo mnogo opasnije, reč o jednostranom potezu.

o Prof. Zoran Čvorović: Patrijarh Vartolomej se razbojnički poneo prema SPC

Zoran Čvorović profesor Pravnog fakulteta u Kragujevcu, poznat i kao autor knjige „Pravo i pravoslavlje“,  povodom odluke Vaseljenskog patrijarha Vartolomeja o Makedonskoj pravoslavnoj crkvi, tvrdi da samo Srpska pravoslavna crkva (SPC) ima pravo da dodeli autokefalnost nekom svom organizacionom delu.

U izjavi medijima profesor Čvorović, pravni istoričar Čvorović, je rekao da je Vartolomej „razbojnički upao na kanonsku teritoriju SPC“ i da je, kako ih je nazvao, „raskolnike u Makedoniji“ koji su se odvojili od SPC, proglasio za kanonsku pomesnu crkvu, pozivajući se „na navodno pravo da bude poslednja žalbena, apelaciona instanca u Pravoslavlju, sa pravom da preispituje odluke pomesnih Crkava“. Dodao je i: da Vartolomej za sebe želi položaj „istočnog pape“, iako je „samo prvi po časti“ među pomesnim pravoslavnim crkvama.

„Nekanonskom odlukom Carigradske patrijaršije je ne samo prejudicirano rešenje pitanja makedonskog raskola, već je Carigrad ovim hteo da potpuno degradira snagu eventualnog tomosa koji bi SPC dala pravoslavnim Makedoncima, ali i da okrnji i degradira punoću vlasti koju ima svaka autokefalna Crkva, pa i SPC“, objasnio je Čvorović. – Iako to kanoni ne dozvoljavaju“, Carigradska patrijaršija intervenisala u Ukrajini, stvarajući od „nekadašnjih raskolnika novu nekanonsku crkvu takozvanu Pravoslavnu crkvu Ukrajine“.

„Carigradska patrijaršija u odnosu na druge pomesne autokefalne Crkve nema nikakve nadležnosti, jer sve autokefalne Crkve imaju isti obim nadležnosti i jednake su medju sobom“, istakao je Čvorović.

„Sam tekst odluke Sinoda Carigradske patrijaršije zbog upotrebe naziva ‘Crkva Srbije’ jasno govorio o nameri Fanara da i dalje razbija jedinstvo SPC po državnim granicama uspostavljenim devedesetih godina“, naglasio je Čvorović.

 

o Ruska pravoslavna crkva: Priznajemo isključiva prava SPC u Severnoj Makedoniji

 

Sveti Sinod Vaseljenske patrijaršije, na čijem je čelu vaseljenski patrijarh Vartolomej priznao je na  zasedanju 9. maja takozvanu crkvu Severne Makedonije.

U saopštenju Patrijaršije se navodi da kao naziv ove crkve, ona priznaje Ohridsku, „imajući u vidu da je područje njene nadležnosti u granicama države Severne Makedonije”…

Srpskoj pravoslavnoj crkvi ostavljeno je pravo da reguliše administrativna pitanja između nje i crkve Severne Makedonije u okviru kanonskog poretka i crkvene tradicije, navodi se u saopštenju Vaseljenske patrijaršije.

Kako su objavili mediji iz Severne Makedonije, nepriznata makedonska crkva poslala je molbu Vaseljenskoj patrijaršiji u aprilu 2018. godine i on je uzet u razmatranje već u maju. U međuvremenu je i državni vrh Severne Makedonije uputio nekoliko pisama i molbi patrijarhu Vartolomeju da se uvaži ta apelacija.

Ruska pravoslavna crkva (RPC) priznaje isključiva kanonska prava Srpske pravoslavne crkve (SPC) u Severnoj Makedoniji, poručio je protojerej Igor Jakimčuk, sekretar Odeljenja za spoljne crkvene veze Moskovske patrijaršije.

„Stav RPC će pre svega uzeti u obzir pristup tom problemu Srpske crkve, kojoj i dalje priznajemo isključiva kanonska prava u Severnoj Makedoniji”, rekao je on.

Na taj način i dalje ostaje otvoren višedecenijski spor između Srpske i Makedonske pravoslavne crkve, zbog odluke MPC da se odvoji od SPC…

 

Reagovanja iz Crne Gore

 

Ova odluka vaseljenskog patrijarha izazvala je očekivano (!?) zadovoljstvo u nepriznatoj i tzv. Crnogorskoj pravoslavnj crkvi!

Crnogorska pravoslavna crkva koju, kao ni MPC, ne priznaje SPC, ocenila je da je ovim činom Srpskoj pravoslavnoj crkvi ukinut akt kojim je Vaseljenska patrijaršija 1922. godine SPC-u priznala status patrijaršije, kao i jurisdikciju na celokupnoj teritoriji tadašnje Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca (SHS), uključujući Makedoniju i Crnu Goru.

Crnogorska pravoslavna crkva (CPC) ocenila je da se najnovijom odlukom Vaseljenske patrijaršije derogira tomos iz 1922. godine kojim je priznata aneksija CPC.

Tomos je crkveni je akt koji izdaju patrijarh i sabor jedne pravoslavne pomesne crkve, a kojim se drugoj crkvi priznaje status autokefalne ili autonomne crkve.

„Dakle, derogiran je akt kojim je priznata aneksija Crnogorske Srpskoj crkvi, ali i eparhija Vaseljenske crkve: Skopske, Veleško-debarske, Pelagonijske, Prespansko-ohridske, i đelova Vodenske i Polijanske – sve u današnjoj Sjevernoj Makedoniji. Time je Crnogorska crkva formalno oslobođena svih veza i odnosa sa Beogradskom patrijaršijom“, navodi se u saopštenju koje potpisuje Mitropolit CPC Mihajlo.

Vaseljenska patrijaršija je tomosom iz 1922. Srpskoj pravoslavnoj crkvi priznala autokefalnost i status patrijaršije, kao i jurisdikciju na celokupnoj teritoriji tadašnje Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca (SHS), uključujući Makedoniju i Crnu Goru.

o Reakcija Makedonske pravoslavne crkve

 

Sveti arhijerejski sinod Makedonske pravoslavne crkve – Ohridske arhiepiskopije (MPC – OA) održao je vanredno zasedanje 10. maja, nakon čega je saopštio da izražava „najsrdačniju zahvalnost“ vaseljenskom patrijarhu Vartolomeju.

„Istovremeno, obaveštavamo javnost da se razgovori sa Srpskom pravoslavnom crkvom nastavljaju do regulisanja konačnog statusa naše Crkve, kao i na preporuku Carigradske patrijaršije, koja bi u okviru kanonskog akta i crkvenog predanja trebalo da reguliše administrativna pitanja između dve Crkve“, saopštio je Sinod MPC.

o Poruka Ruske crkve

Oglasila se i Ruska pravoslavna crkva, koja je ocenila da se Vaseljenska patrijaršija „grubo i antikanonski i politički motivisano“ uplela u nadležnost SPC.

„Legitimnu odluku o statusu Pravoslavne crkve u Republici Severnoj Makedoniji može doneti samo Srpska patrijaršija, preko svoga arhijerejskoga sabora“, rekao je protojerej Nikolaj Balašov, sekretar Odjeljenja za spoljne crkvene odnose Ruske crkve.

On je dodao da Rusija neće priznati nijednu odluku donetu bez učešća autokefalne SPC.

„Nadam se da druge pravoslavne crkve to neće priznati“, rekao je Balašov.
*********

Ruska pravoslavna crkva je prekinula veze sa Vaseljenskom patrijaršijom, nakon što je carigradski patrijarh Vartolomej 5. januara 2019. Pravoslavnoj crkvi Ukrajine dodelio autokefalnost od Moskovske patrijaršije. Time je nastao jedan od najvećih raskoraka u hrišćanstvu u poslednjem milenijumu.

o Zašto je došlo do raskola između SPC i MPC?

Ohridska arhiepiskopija je ušla u sastav SPC 1920. godine, a prvi glasovi za dobijanje autokefalnosti počinju da se javljaju ubrzo nakon oslobođenja Jugoslavije od fašističkog okupatora 1945. godine.

Postojao je ogroman pritisak tadašnje jugoslovenske vlasti da se Makedonskoj pravoslavnoj crkvi dodeli autokefalnost, što se na kraju i dogodilo 1967. godine.

„U tom trenutku SPC čak pravi i komisiju koja je razmatrala da li je tako nešto kanonski moguće i utvrđuje da je to – ipak nemoguće. SPC šalje svim pravoslavnim crkvama tu svoju odluku i svi se u roku od nekoliko dana slažu sa njom. Tako nastaje taj raskol i ona je bila nepriznata od celog pravoslavnog sveta“…

Od tada do danas vođeno je više razgovora između predstavnika pravoslavnog sveštenstva Srbije i Severne Makedonije, a već duže vreme se ide ka zatvaranju ovog raskola.

Neposredno pre potpisivanja Sporazuma o imenu sa Grčkom u aprilu 2018. godine, Makedonska pravoslavna crkva poslala je pismo u kojem od Vaseljenske patrijaršije traži da prizna autokefalnost, istorijska i kanonska prava i privilegije, da prihvati žalbu i odobri autokefalnost.

Od tada je državni vrh Severne Makedonije uputio nekoliko pisama i peticija Vaseljenskom patrijarhu Vartolomeju za odobrenje žalbe.

 

o Aleksandar Popov: Očekujem dogovor

 

Aleksandar Popov, direktor nevladinog Centra za regionalizam iz Novog Sada, kaže za RSE da ne očekuje veće probleme u dogovoru predstavnika MPC i SPC, ali dodaje da je sasvim drugačiji položaj Crnogorske pravoslavne crkve.

On podseća da je crnogorska država forsirala formiranje CPC zbog toga što nacionalna crkva nosi element državnosti.

„Taj projekt se do sada nije primio u Crnoj Gori. Ta Crkva nije dobila veće utemeljenje, pošto postoji veliki broj građana koji se izjašnjavaju ne samo kao Srbi, nego kao i pripadnici Srpske pravoslavne crkve“, kaže Popov.

Prema podacima nevladine organizacije Centar za demokratiju i ljudska prava (CEDEM) za 2020. godinu, procenjuje se da približno 90 procenata pravoslavnog stanovništva pripada SPC, dok CPC čini preostalih 10 procenata.

Crnogorski suverenisti su 1993. na Cetinju obnovili CPC, koja je kao verska zajednica registrovana 2000. godine.

Iako je Crna Gora obnovila nezavisnost 2006, CPC je još uvek kanonski nepriznata od gotovo svih pravoslavnih crkava, a verske službe obavlja u svega nekoliko crkvenih objekata, jer su ostali preneseni u vlasništvo SPC.

Upravo je pitanje imovine još jedan razlog zbog kog bi, prema mišljenju Aleksandra Popova, davanje autokefalnosti imalo reperkusije čak i na državnom nivou između Beograda i Podgorice.

„Na kraju krajeva, imovina je i bila ključni problem kada je donet Zakon o slobodi veroispovesti u Crnoj Gori, koji je pokrenuo lavinu litija, što je na kraju dovelo i do odlaska sa scene DPS (Demokratska partija socijalista koju vodi Milo Đukanović)“, kaže Popov.

Napetosti u Crnoj Gori porasle su krajem 2019. godine, nakon što je tadašnja vladajuća većina, na čelu sa DPS-om, izglasala Zakon o slobodi veroispovesti.

Zakonom je bilo predviđeno da država postaje vlasnik svih verskih objekata koji su izgrađeni do decembra 1918. godine – ukoliko verske zajednice ne dokažu vlasništvo.

Foto: Spc